Naast zorgen dat je voldoende slaapt, is regelmatig sporten een van de meest gehoorde adviezen die we te horen krijgen als we een stressvolle periode meemaken. Het is algemeen bekend dat dagelijkse fysieke activiteit een positieve impact heeft op onze mentale gezondheid, en dat het een belangrijke rol speelt in het verlichten van stress – met zowel directe als langetermijn effecten. Maar hoe werkt dat precies? Wat gebeurt er precies in ons lichaam als we sporten, en hoe beïnvloed dat een gestresste geest? In deze blogpost leggen we uit hoe sporten helpt om stress te verminderen – op een wetenschappelijk bewezen manier.
De connectie tussen lichaam en geest
Lichaam en geest worden tegenwoordig vaak als twee afzonderlijke entiteiten beschouwd. In werkelijkheid zijn ze op meer manieren met elkaar verbonden dan we kunnen bevatten. Onze mentale toestand heeft een enorme impact op onze fysieke gezondheid. Als onze hersenen onder invloed zijn van stress, zal ons lichaam daar vroeger of later ook door beïnvloed worden. We kunnen veel voorbeelden geven van de onlosmakelijke connectie tussen lichaam en geest. Denk maar eens aan hoe je hart sneller gaat kloppen en je ademhaling sneller en oppervlakkiger wordt wanneer je hersenen een bedreiging registreren. Hoe je je eetlust verliest als je smoorverliefd bent op iemand. Hoe nerveus zijn voor een belangrijk examen of een grote presentatie je maag doet samentrekken.
Deze connecties zijn geen eenrichtingsverkeer – ze werken ook de andere kant op. Dat betekent dat als je je lichamelijk beter voelt, je er geestelijk ook op vooruit gaat.
Hoe helpt sporten om stress te verminderen?
De voordelen van sporten op de mentale gezondheid zijn al eeuwenlang bekend. De Griekse filosoof Plato was er zelfs van overtuigd dat “sporten een schuldig geweten zou genezen”. Het lijkt misschien wat tegenstrijdig omdat sporten in principe een vorm van fysieke stress is. Hoe helpt het genereren van fysieke stress om mentale stress te verminderen?
Om dat uit te kunnen leggen moeten we het hebben over neurotransmitters. Deze organische moleculen zijn cruciaal voor het functioneren van onze hersenen. Sporten heeft direct invloed op onze neurochemie, en wel op de volgende manieren:
Het reduceert stresshormonen
Lichamelijke activiteit reduceert de hoeveelheid stresshormonen zoals adrenaline en cortisol in ons lichaam.
Het verhoogt de productie van endorfinen
Endorfinen zijn de neurotransmitters die voor geluksgevoelens zorgen; ze zijn in feite natuurlijke, door je eigen lichaam aangemaakte pijnstillers en mood boosters. Er zijn meer dan twintig verschillende soorten endorfinen, en sommige hebben een effect dat nog sterker is dan morfine!
Je krijgt een dopamine boost
Endorfinen werken samen met een andere cruciale neurotransmitter: dopamine. Deze neurale boodschapper, ook wel het ‘motivatie-molecuul’ genoemd, is verantwoordelijk voor motivatie en beloning; dit is wat ons dat bevredigende gevoel geeft nadat we een taak volbracht hebben. Dopamine speelt ook een belangrijke rol in onze executieve functies, aandachtsspanne, concentratievermogen en ons vermogen om genot te ervaren.
Het creëert een gezonde serotonine balans
Fysieke activiteit zorgt voor een verhoogde afgifte en synthese van serotonine. Deze neurotransmitter is betrokken bij veel verschillende fysiologische processen die gerelateerd zijn aan slaap, lichaamstemperatuur regulatie, spiercontrole, eetlust, spijsvertering en libido. Serotonine helpt tevens om je stemming te stabiliseren.
Maar er is meer dan neurotransmitters
Het bovenstaande is allemaal wetenschappelijk bewezen, dus je hoeft het niet van ons aan te nemen. Maar de manieren waarop sporten helpt om stress te verminderen zijn niet beperkt tot hoe het onze neurotransmitters beïnvloed. Ook emotionele, gedragsmatige en sociale factoren spelen een rol. Als je bijvoorbeeld overgewicht hebt en je begint een regelmatig workout programma in samenwerking met een personal trainer, dan zal zien en voelen dat je overtollig vet kwijtraakt en strakker in je vel gaat zitten zorgen voor een beter zelfbeeld en meer zelfverzekerdheid en trots. Op dezelfde manier zal iemand die kampt met onzekerheid, een zwak gevoel en een gebrek aan zelfdiscipline significante verbetering op deze vlakken zien wanneer diegene begint met krachttraining of vechtsporten. We zien onszelf verbeteren, en het duurt vaak niet lang voordat anderen dat ook opmerken. De discipline, drive en energie die we krijgen van regelmatig sporten zorgt vaak voor een domino-effect en helpt ons onze andere doelen in het leven te bereiken. Dat op zichzelf helpt je algehele stressniveau te verlagen én het stelt je in staat om beter met stress om te gaan – het maakt ons veerkrachtiger. En aangezien we stressvolle gebeurtenissen niet altijd kunnen voorkomen, kunnen we er maar beter voor zorgen dat we weerbaar genoeg zijn om ermee om te gaan.